Leververvetting

De lever

De lever is een orgaan met veel verschillende functies. Naast de aanmaak van galvloeistof vindt ook opslag van vitaminen en mineralen in de lever plaats. In de lever worden veel belangrijke stoffen geproduceerd zoals eiwitten en vetten. Bovendien maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en speelt dit orgaan een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever heeft een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. Als een deel van de lever verwijderd wordt, groeit het resterende deel weer aan. Een voorwaarde hiervoor is dat het achtergebleven deel van de lever gezond en groot genoeg is.

Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever geven leverziektes vaak pas in een laat stadium problemen. In een vroeg stadium hebben veel mensen met leverziekten geen klachten. Dit komt doordat het gezonde deel van de lever de verschillende functies goed genoeg kan uitvoeren. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, tegen het middenrif en onder de ribben.

Bij volwassen mensen weegt de lever ongeveer anderhalve kilo en is bijna zo groot als een voetbal.

Leververvetting

Leververvetting is een stapeling van vet in de lever. De lever speelt een belangrijke rol bij de vetstofwisseling. Als er iets mis gaat in die vetstofwisseling, kan de lever steeds meer  vet gaan opslaan in de levercellen. Met het vet worden van de lever als gevolg. Dit wordt ook wel steatose genoemd.

Leververvetting is de meest voorkomende aandoening aan de lever in de westerse wereld. Door een ongezonde voeding en leefstijl raakt de vetstofwisseling in het lichaam verstoord en hoopt vet zich op in de buikorganen, waaronder de lever. Ook verandert de stofwisseling van de lever, waardoor er meer vet in de levercellen terecht komt.

Leververvetting kan (gedeeltelijk) herstellen als de oorzaak van de leververvetting wordt weggenomen. Als er niets wordt gedaan, zal de lever steeds verder vervetten. Eén op de vijf mensen die langere tijd leververvetting hebben, krijgt uiteindelijk een ontsteking van de lever (hepatitis). Deze ontsteking kan littekenvorming in de lever (leverfibrose) veroorzaken en uiteindelijk leiden tot levercirrose. Bij levercirrose is er ernstige schade aan de lever die op den duur tot leverfalen kan leiden. Dat kan levensbedreigend zijn. Een levertransplantatie is dan nog de enige behandelmogelijkheid.

Oorzaken van leververvetting

De meest voorkomende oorzaken van leververvetting zijn:

Overgewicht en obesitas

Diabetes Mellitus Type 2 (suikerziekte)

Metabool syndroom

Chronisch alcoholgebruik

Minder vaak voorkomende oorzaken van leververvetting zijn:

  • Ondervoeding (tekort aan koolhydraten, vetten en eiwitten)
  • Gebruik van sommige medicijnen die de leverfunctie kunnen verstoren.
  • Leververvetting kan ook voorkomen als complicatie bij een chronische darmontsteking, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Dit komt vooral voor als deze ziekten behandeld worden met het medicijn Prednison.

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD en NASH)
Leververvetting die niet wordt veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik wordt ook wel niet-alcoholische leververvetting genoemd. De Engelse naam hiervoor is non alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Niet-alcoholische leververvetting komt veel voor in de westerse landen.

Zwangerschapssteatose

Een zeer zeldzame en acute vorm van leververvetting kan ontstaan tijdens de zwangerschap en wordt zwangerschapssteatose genoemd. Zwangerschapssteatose kan ontstaan vanaf de 28e week in de zwangerschap. Het is een zeer ernstige vorm van leververvetting die zowel voor moeder als kind erg gevaarlijk kan zijn. De klachten verdwijnen meestal direct na de bevalling.

Hoe herken ik het?

Klachten en symptomen bij leververvetting

Leververvetting veroorzaakt meestal geen klachten. Sommige mensen hebben last van (vage) pijn rechtsboven in de buik en vermoeidheid. Heel soms is er sprake van geelzucht. Geelzucht is het geel zien van het oogwit en de huid.

Bij 1 op de 5 mensen met leververvetting ontstaat een ontsteking van de lever (hepatitis). Hierbij kunnen verschillende klachten voorkomen, waaronder chronische vermoeidheid, een algeheel ziektegevoel en soms jeuk.

Hoe gaat het verder?

Diagnose van leververvetting

Leververvetting wordt vaak bij toeval ontdekt tijdens een echo van de bovenbuik of door afwijkende bloedwaarden bij een onderzoek voor andere klachten. Dit komt omdat leververvetting meestal niet of nauwelijks specifieke klachten geeft.

Als er wel klachten zijn die kunnen wijzen op leververvetting zal de huisarts lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek doen. Bij lichamelijk onderzoek kan de lever iets vergroot of gevoelig zijn, maar dit hoeft niet. Bij bloedonderzoek worden meestal licht verhoogde leverwaarden gevonden, maar ook dit hoeft niet. Bij twijfel stuurt de huisarts je door naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.

Behandeling van leververvetting

Leververvetting is in de meeste gevallen om te keren door veranderingen in leefstijl: meer bewegen, gezonde voeding en een gezond gewicht.  Als langdurig alcoholgebruik heeft geleid tot de leververvetting, dan moet er bij voorkeur helemaal gestopt worden met alcohol of in elk geval drastisch geminderd.

Helemaal stoppen is het advies als er ook ontstekingen in de lever te zien zijn. Zodra de oorzaak van de leververvetting weg is, neemt de vetstapeling in de lever vaak af of verdwijnt helemaal. Eventuele ontstekingen zullen ook afnemen. De lever kan hierdoor herstellen.

Zijn medicijnen de oorzaak, dan kun je samen met jouw arts zoeken naar een vervangend medicijn dat minder vetstapeling veroorzaakt. Heb je diabetes, dan is het belangrijk de medicijnen goed te gebruiken en gezond te leven om jouw bloedsuikerwaarden goed geregeld te houden.

Er is geen specifiek medicijn dat de lever doet ontvetten. Er wordt veel onderzoek gedaan naar nieuwe medicijnen die wellicht in de toekomst ingezet kunnen worden in de behandeling van leververvetting en bij het voorkomen van complicaties.

Het teveel aan suikers wordt in de lever omgezet in vetten en in de lever opgeslagen. Daardoor kan al op relatief jonge leeftijd leververvetting ontstaan.

HFCS (hoog-fructose-maïs-siroop)vooral in frisdranken

In een Zwitserse studie werd in dit verband het negatieve effect van een hoog fructosegebruik aangetoond; een potentiële stimulator van de aanmaak van vetten in de lever. Het gebruiken van fructose stijgt de laatste jaren aanzienlijk. Vooral door het verhoogde gebruik van hoog-fructose-maïssiroop (HFCS), de zoetmaker in frisdranken.
In tegenstelling tot glucose, kan fructose alleen door de lever worden verwerkt. Hierbij wordt het in eerste instantie in glycogeen omgezet, maar omdat de glycogeenvoorraad in de lever het grootste deel van de dag vol is, resteert het de lever bij een overmatige en voortdurende aanvoer alleen nog maar deze om te zetten in vet.

De invloed van vitamine D

Zestig patiënten met een niet alcoholische leververvetting bleken in een studie in vergelijking met zestig gezonde controlepersonen lagere vitamine D-spiegels te hebben. Ook bleek dat de vitamine D-spiegels in het serum lager werden naarmate de leververvetting erger was. Vooral in de winter was vergeleken met de controlegroep de vitamine D 23,5 nanomol per liter. (De normwaarde is 80 nanomol per liter) Onder patiënten met de leververvetting kwam Metabool Syndroom vaker voor. De auteurs van deze studie concluderen dat verder onderzoek nodig is naar de rol van vitamine D suppletie in de ontwikkeling en de progressie van een niet alcoholische leververvetting.

Veel groente eten vermindert risico leverkanker

Als het leverweefsel door vervetting zo beschadigd raakt en overgaat in leverkanker dan kan toch gedacht worden aan voedingsinterventies. Veel groente op het menu verlaagt namelijk het risico van leverkanker blijkt uit de resultaten van een grote prospectieve studie onder de Japanse bevolking. Van de 19.998 personen die aan het onderzoek deelnamen, werd bij 101 tijdens de volgperiode leverkanker vastgesteld.

Hierbij bleken de 30% deelnemers die de grootste hoeveelheden groenten aten een 39% kleinere kans op deze diagnose te hebben dan de 30% met de laagste groenteconsumptie. Dit was na correctie van de gegevens voor mogelijk storende factoren. Als de onderzoekers specifiek naar het eten van groen-geelkleurige groenten of groene bladgroenten keken, dan hielden de hoogste innamen hiervan verband met respectievelijk 35 en 41% gedaalde risico’s voor leverkanker.
Groenten zijn o.a. zeer rijk aan magnesium een mineraal dat vaak laag is bij NASH (NASH: Non Alcoholic Steato-Hepatitis).

Laag magnesium gecorreleerd met NASH (non Alcoholic Steato-Hepatitis)

Magnesium is bij diverse stofwisselingsprocessen betrokken. Het blijkt dat een magnesiumtekort onafhankelijk gerelateerd is aan NASH. In een onderzoek met 80 proefpersonen werden vier groepen geformeerd. De eerste groep was obees/niet-insulineresistent, de tweede groep obees/insulineresistent en de derde groep obees/diabetes type-2. Een vierde groep diende als controlegroep en bestond uit niet-obese/niet-insulineresistente personen. Een virale leverontsteking, alcoholgebruik en aandoeningen waarbij magnesium een rol speelt, waren uitgesloten.

Uit elk van de drie eerste groepen werden op basis van verhoogde leverenzymwaarden proefpersonen geselecteerd die een leverbiopsie ondergingen. Bij 36% van deze personen werd NASH gediagnosticeerd en die hadden allemaal lage serum-magnesiumspiegels. De magnesiumspiegels waren nog lager bij de personen die al leverfibrose hadden ontwikkeld.

Dierlijke eiwitten

Wie te veel dierlijke eiwitten eet, loopt kans op vervetting van z’n lever. Dat concluderen onderzoekers van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam op basis van een onderzoek onder 3.500 vrijwilligers in de Rotterdamse wijk Ommoord. Het zou gaan om de grootste studie ter wereld naar het verband tussen voedselconsumptie en leververvettting.
Het Erasmus MC laat in een persbericht met de titel Te veel vlees schaadt lever weten: “Dat veel alcohol drinken de lever schaadt, is al langer bekend. Nu blijkt dat te veel dierlijke eiwitten consumeren hetzelfde gevolg heeft. Dat leidt namelijk tot NAFLD: non-alcoholic fatty liver disease [niet door alcohol veroorzaakte levervetting; ook suikers kunnen daar voor zorgen, red.]. Deze ontdekking is opmerkelijk, omdat tot nu toe werd verondersteld dat vetten en koolhydraten leiden tot leververvetting, en niet eiwitten.”

Onderzoekers van Medical University of South Carolina ontdekten dat bij obese mensen verzadigd vet leidt tot de ontstekingen die typerend zijn voor NASH. Onverzadigd vet zou dat effect niet hebben.

Tarweproducten

Onderzoekers van de Wageningen Universiteit hebben getracht te achterhalen wat de mogelijke voordelen zijn van volkoren tarweproducten ten opzichte van geraffineerde tarweproducten op de gezondheid van de lever. Zij stellen dat de lever het centrale orgaan is in de stofwisseling en daarom een belangrijk doelwit in de metabole aandoeningen. Voor het onderzoek werden twee groepen van 25 personen met overgewicht en licht verhoogde cholesterolwaarden gedurende twaalf weken gevolgd. Er werd gekozen voor deze populatie, omdat zij reeds een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hadden en op die manier een verschil hierin gemeten kon worden. De ene groep kreeg twaalf weken producten te eten met in totaal 98 gram volkoren tarwemeel per dag en de andere groep met 98 gram geraffineerd tarwemeel per dag. Na de twaalf weken zagen de onderzoekers dat de groep die enkel geraffineerde producten had genuttigd significant hogere waardes had van vetzuren in de lever dan de groep die met name volkorenproducten had gegeten.

Tevens was de diversiteit van de darmflora in de geraffineerde groep afgenomen. In de groep van de volkorenproducten waren de waardes van vetzuren in het bloed 4 uur na de maaltijd gemiddeld wat hoger. Dit wordt mogelijk verklaard doordat de lever zich op dat moment ontdoet van onnodige vetzuren.

Het beschermende effect van volkorenproducten

Concluderend kan uit deze studie opgemaakt worden dat het geraffineerde tarwedieet mogelijk bijdraagt aan het ontstaan van vervetting van de lever. Een dieet met voornamelijk volkoren tarweproducten werkt mogelijkerwijs juist beschermend en stimuleert de levergezondheid.

Bewerkte koolhydraten zijn meer gelinkt zijn aan leververvetting dan de consumptie van vetten. Dit komt door de manier van verwerking van glucose, fructose en aminozuren. Gezonde vetten zorgen niet voor vetopslag in de lever. Dus neem lekker noten, zaden, avocado en gezonde oliën.

Voedingstips bij leververvetting

Eet cholinerijke voedingsmiddelen

Choline is een hele waardevolle stof waar helaas veel mensen een tekort aan hebben). Het is een bouwstof voor de hersenen en zit ingebouwd als vet in de celmembranen. Wat choline zo bijzonder maakt is dat het vet afbreekt en helpt met het afvoeren van vetten uit de lever. Indien je onvoldoende choline binnen krijgt, stapelen vetten zich sneller op in de lever.

In welke voedingsmiddelen tref je choline aan?
– eidooiers (293 mg/100gram)
– garnalen (135mg/100gram)
– kipfilet (117mg/100gram)
– zalm (113mg/100 gram)
– broccoli (62mg/100gram)
– kikkererwten (30mg/100mg)
– bloemkool (58mg/100gram)
– avocado’s (14mg/100gram)

Eet vooral veel eieren, kippenlever/runderlever, kool, broccoli en knoflook

Houd je aan een laag glycemisch dieet 
Voedingsmiddelen met een hoge glycemische index uit het dieet verwijderen.
Voeding met een hoge glycemische index bevatten bruine rijst, watermeloen, aardappelen en verwerkte voedingsmiddelen zoals bier, gezoete granen en chocoladerepen. Voedingsmiddelen met een glycemische index onder de 55 of minder worden aanbevolen.
Dit zijn voedingsmiddelen zoals uien, knoflook, eieren, peulvruchten, peren, appels, spruitjes, broccoli, wortelen, groene bladgroenten, artisjokken en kool.

 

Zorg voor een gezonde darmflora

Een verstoorde darmflora is een van de belangrijkste oorzaken van een niet-alcoholische leververvetting.

Wanneer je darmflora langdurig uit balans is, zorgt dit in veel gevallen voor het lekkende darm syndroom. Hierbij lekken zogenaamde endotoxines vanuit je darm in je bloedbaan. Endotoxines zijn afvalstoffen van schadelijke bacteriën in de darm die een ontstekingsreactie opwekken. Naast ontstekingen zorgen ze ook voor de aanmaak van vrije radicalen die de lever aantasten.

 

Een aantal tips voor een gezonde darmflora zijn:

  • Let extra op veel zitten. Dat beïnvloed de darmflora nadelig.
  • Minimaliseer het gebruik van suiker, tarwe en gefrituurde producten
  • Eet volop groente en fruit zodat je voldoende prebiotische vezels binnen krijgt, die dienen als voeding voor je darmbacteriën
  • Zorg ook voor voldoende ontstekingsremmende voeding als olijfolie, verschillende kruiden en knoflook

 

Minimaliseer of nog beter elimineer alles met glucose fructose stroop

Glucose fructose stroop is de grote levervijand.
Deze goedkope zoetstof – vaak afgekort als HCFS of high corn fructose syrup – wordt bijna overal aan toegevoegd. Het zit vooral in frisdrank. Het wordt in je lever omgezet in xantine en urinezuur. Deze stofjes verhogen de kans op het krijgen van jicht. HCFS is ook een sterke aanjager van insulineresistentie. Het gevolg hiervan is dat organen langzaam van hun energie worden afgesneden.

Vanuit de traditionele kruidengeneeskunde is artisjok een welbekende beschermer van de leverfunctie. Artisjok zorgde er ook voor dat het cholesterolgehalte sterk verbeterde (totaal cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol en triglycerideconcentraties) (Panahi et al., 2018). De studie wijst uit dat regelmatige consumptie van artisjokken, of gebruik van een gestandaardiseerd artisjokextract bij niet-alcoholische leververvetting een effectieve behandeloptie is.

Zorg voldoende vitamine E

Vitamine E wordt in de natuurgeneeskunde vaak ingezet bij de behandeling van leververvetting.
Vitamine E is een in vet oplosbare antioxidant. Eenvoudig gezegd zorgt het ervoor dat vetten stabiel blijven en dus niet oxideren. Zolang vetten in de lever stabiel blijven weet je lever er raad mee. De lever kan ze bijvoorbeeld omzetten in andere stoffen of er energie uit vrijmaken. Vitamine E is zeer waardevol, vooral in alle vetrijke weefsels. Denk hierbij niet alleen aan de lever maar ook aan de hersenen. Voedingsmiddelen waar je veel vitamine E in aantreft zijn: tarwekiemolie (op nr.1), amandelen, avocado’s, spinazie en kiwi’s.

Beweging

De beste natuurlijke manier voor de behandeling van niet-alcoholische leververvetting is door gewicht te verliezen. Door te bewegen verhoog je de insuline gevoeligheid. Het gevolg is dat vetten beter worden verbrand en de opslag van vetzuren in de lever daalt. Krachttraining heeft als extra voordeel dat het rustmetabolisme toeneemt zodat je meer energie en dus vetten verbrand wanneer je in rust bent.

Vermijd alcohol

Kruiden, specerijen en zaden

  1. Mariadistel
    Silybum marianum (Mariadistel) wordt beschouwd als een belangrijk  kruidenmiddel om de functie van de lever te verbeteren, en om NAFLD te behandelen en /of te voorkomen.
    Mariadistel bevat flavonoïden, die beschermen tegen schade aan de lever, het verbeteren van het ontgiftingsproces, het verhogen van de lever antioxidant glutathion. Mariadistel regenereert de lever doordat het de aanmaak van nieuwe levercellen stimuleert. In het bijzonder verhoogt het de glucuronidatie in de lever. Dit is een proces waarbij toxische stoffen minder schadelijk worden gemaakt en aan water worden gebonden zodat ze het lichaam kunnen verlaten.
    De aanbevolen dagelijkse dosis mariadistel is 900 mg.
    Tweemaal per dag te nemen bij de maaltijd (supplement te koop bij verschillende natuurwinkels).
  2. Kurkuma Curcuma longa (kurkuma) bevat de krachtige stof genaamd curcumine, gebruikt in de geneeskunde voor de behandeling van geelzucht en leverziekten.Aangezien kurkuma de oxidatieve stress minimaliseert, wordt de vrijgave van ontsteking verlaagt , verbetert de gevoeligheid voor insuline, en verandert de vetstofwisseling. Kurkuma vermindert leverschade en NAFLD.
  3. Lijnzaad
    Lijnzaad bevat bestanddelen die de druk helpen voorkomen van schadelijke hormonen op de lever. Om de versheid te bewaren is het best om je lijnzaad te malen in een koffiemolen. Lijnzaadolie is een uitstekende aanvulling voor veel salades.
  4. Kaneel Cinnamomum seylanicum of kaneel wordt beschouwd als een kruid  dat helpt bij de spijsvertering en het verbetert ook de gezondheid van de lever.
  5. Koriander Koriander  is een ander gunstig kruidenmiddel voor de bescherming van de lever
  6. Gember Vanwege de antioxidanten en het vermogen om triglyceriden te verlagen, is gember ideaal voor de behandeling van leververvetting. Koop gemberwortel en bewaar het in de koelkast, verpakt in papier. Je kunt het raspen over salades, soepen of cakes bijvoorbeeld. Je kunt het ook als thee gebruiken.
  7. Grapefruit – Deze vrucht is ook een geweldige manier om leververvetting en prediabetes te behandelen. Een van de belangrijkste ingrediënten in grapefruit is naringenin, dat de mogelijkheid biedt om de ingrediënten die vetzuren oxideren te activeren. Het vermindert ook lichaamsvet en behandelt metabool syndroom (twee factoren die samenhangen met leververvetting).

 

Overige tips,voor de natuurliefhebbers:

    1. Paardebloem
      De wortel en het blad van de paardebloem worden vaak gebruikt om de juiste werking van de lever te bevorderen.Het is een doeltreffend kruid dat reinigt bij niet-alcoholische steatohepatitis.
      Dit kruid ontgift en regelt de ophoping van vet in de lever. Bereid een paardebloemwortel thee door een theelepel gedroogde wortels toe te voegen aan een kopje kokend water. Dek het kopje af en laat gedurende 10 minuten trekken. Neem het afkooksel en je thee is klaar.
      Drink gedurende een periode van 3 weken, 3 kopjes van deze thee per dag.
    2. Amla of Indiase kruisbes
      Amla (Indische kruisbes) is een kruid geliefd om zijn verjongende eigenschappen. Dit kruid wordt op grote schaal gebruikt in de Ayurvedische geneeskunde voor de behandeling van leververvetting, vaatziekten en diabetes. Deze Indiase kruisbes bevat essentiële antioxidanten die kunnen helpen bij de juiste leverfunctie, zoals ellaginezuur, vitamine C, gallotanin, Galluszuur en corilagin.
    3. Zoethoutwortel Glycyrrhiza glabra of zoethoutwortel is een efficiënte remedie tegen NAFLD die gebruikt wordt in de Ayurvedische geneeskunde.Bereid een thee uit zoethoutwortel door kokend water in een kop te gieten  met een theelepel zoethoutwortel poeder, en laat het 10 minuten staan.
      Nadien, stam en je thee klaar is. Drink deze thee twee keer per dag.

Tot slot

wil je meer informatie of een voedingsadvies afgestemd op jouw leefwijze? Neem dan contact met ons op.

Bronnen: