Angst tijdens Corona

In deze tijden van de Corona-crisis staan de kranten vol met hoeveel mensen er Corona hebben, hoeveel er in het ziekenhuis liggen, hoeveel op de IC, hoeveel er overlijden. Nog nooit waren de kijkcijfers zo hoog voor actualiteitenprogramma’s en het nieuws de afgelopen tijd. En daarmee wil de media uiteraard doorgaan, want angst en stress ‘verkoopt’ wel. Bovendien horen we weinig ‘goed’ nieuws. Waarom horen we niet hoeveel mensen er genezen zijn, of zijn ontslagen uit het ziekenhuis? Waar is de context/ relativering met het aantal doden/ besmettingen met betrekking tot het influenza virus wat al jaarlijks heel veel slachtoffers maakt? Moeten we nu werkelijk zoveel angst hebben en onszelf (laten) opsluiten?

En hoe is het met de mensen zonder Corona die angst voelen, stress hebben, eenzaam zijn, ‘gewoon’ thuis blijven en onder de radar blijven? En wat hebben deze gevoelens van angst voor effect op onze psychische, en uiteindelijk lichamelijke gezondheid?

Het leven in een “anderhalve-meter-samenleving” heeft verregaande consequenties voor ons als mens.  Aanrakingen zijn hierbij niet mogelijk (behalve familie in het directe gezinsleven).  Een aanraking brengt in ons lichaam een ontspanningsreactie met zich mee. Er vindt een stimulatie plaats voor de aanmaak van het hormoon oxytocine. Dit hormoon zorgt voor een algehele afname van angst en stress en een toename van een gevoel van geluk / vrolijkheid / naastenliefde.

De behoefte aan saamhorigheid en kalmerende zaken zoals ontspanning van zachte aanrakingen is tijdens perioden van stress en angst zoals nu, juist groter.  Uit onderzoek blijkt dan ook:

• Mensen zonder wezenlijke sociale contacten ervaren tal van negatieve gezondheidseffecten;
• Mensen die vaker omhelzen worden minder vaak ziek en hebben gemiddeld genomen mildere symptomen bij ziekte.

 

De aanwezigheid van stress onderdrukt het immuunsysteem. Aanrakingen hebben juist een positief effect op het immuunsysteem. En bovendien is er een duidelijk verschil tussen aanrakingen door een ander en zelfaanraking. Die laatste zorgt voor veel minder hersenactiviteit.

Het vasthouden van een hand of nekmassage van je partner vlak voor of tijdens een spannende gebeurtenis, werkt stressverlagend door de verhoogde aanmaak van oxytocine.

Bovendien is het idee dat mensen op dit moment sterven zonder de aanwezigheid van naasten, uitermate moeilijk te verkroppen. In situaties van ziekte, angst bij onzekerheid omtrent de naderende dood, willen we juist fysieke nabijheid en kan dit stressverlagend zijn.

Daarnaast zullen er mensen zijn die méér stress hebben en ervaren door de genomen maatregelen en algehele onzekerheid, dan door angst voor een dodelijk virus.

Wie gezond gehecht is, zoekt bij dreiging nabijheid. Het is een pijnlijke paradox dat aanraking juist nu veelal verboden is.

Voorts is chronische stress een grote oorzaak van ontstekingen in ons lichaam. Met tal van serieuze gezondheidsklachten als gevolg, zoals diabetes en/of hartzieken. Ook kunnen deze stress-producerende proteïnen in de hersenen de nodige gevolgen achterlaten. Chronische stress heeft namelijk ook invloed op de verhoogde aanmaak van het hormoon cortisol. Dit kan leiden tot gedragsproblemen,  problemen in bijvoorbeeld de menstruatiecyclus en kan leiden tot depressie. De hippocampus in de hersenen is een uitermate gevoelig onderdeel voor stress (met dit gedeelte kunnen we leren en onthouden). Hoge aanmaak van cortisol leidt ertoe dat de hippocampus krimpt, met de gevolgen vandien. Ook remt het de aanmaak van de neurotransmitter serotonine (het zogenaamde ‘rusthormoon’), wat ook een belangrijke oorzaak van depressie is.

We zouden ons dus niet zo gek moeten laten maken door de angstzaaierij – door de media – omdat stress zo ongelooflijk slecht is voor het immuunsysteem en mensen alleen maar vatbaarder maakt voor (andere) infecties.

We zijn geëvolueerd met virussen, bacteriën en schimmels om ons heen. Ze waren er zelfs eerder dan wij. Het zou een illusie zijn om te denken dat wij virussen, bacteriën en schimmels kunnen beheersen. De mens zit er vol mee. Zowel met de goede als de kwaadaardige. En dat is perfect zolang er maar balans is; dat is gezondheid. De vraag is of alles desinfecteren met Dettol ook zo handig is omdat dat de goede bacteriën ook doodt en dus nadelige gevolgen heeft voor onze eigen immuunsysteem en potentiële andere indringers.

Kortom : ik zou persoonlijk willen voorstellen dat de media over dit onderwerp , een ‘gedragscode’ moet handhaven. Dat elk artikel gecontroleerd moet worden door een wetenschappelijke instantie in combinatie met een groep vooraanstaande psychologen.

De (psychische) gezondheid van de samenleving – daar kan en mag je niet mee sollen. Daar zou de overheid juist óók een stokje voor moeten steken, naast de maatregelen voor het Corona-virus.

Tot slot, om in het positieve te eindigen:), zijn de volgende zaken zeer belangrijk omtrent verlaging van stress en angst:

• Goede gezonde voeding voor jouw lichaam
• Genoeg beweging
• Wél sociaal contact, interactie en aanraking (er zijn immers genoeg gezonde mensen)
• Neem zelf verantwoordelijkheid voor je gezondheid; wacht niet tot de situatie extern beter wordt
• Lezen / studeren/ opleiding volgen
• Bewust in het leven staan; rust vinden (bijv.door middel van Mindfulness of yoga)
• Positieve – in context geplaatste – berichtgeving omtrent negatieve gebeurtenissen lezen

 

Hoezee!

Mirjam de Groot

BRONNEN

• ‘Een aanraking is een eerste levensbehoefte’, De Volkskrant, Ianthe Sahadat, 17 april 2020.
• ‘Stop angstzaaierij over Corona – draag bij aan onze gezondheid’ – Matthias Desmet (Professor Klinische Psychologie aan de Universiteit van Gent (gejaheinen.com)
• ‘How Chronic Stress changes the brain – and what you can do to reverse the damage’ – The Conversation UK – Barbara J. Sahakian, Professor of Clinical Neuropsychology University of Cambridge ea – Erik Dalton Myoskeletal Alignment Techniques Group 22 maart 2020